Kültürel miras, bir toplumun genel belleği olmasının yanında; bir kültürün varlığını sürdürebilmesi ve özelliklerini gelecek kuşaklara aktarabilmesi açısından önemli bir kavramdır. Küreselleşme ile birlikte, yerele özgü olan ve özgünlüğünden çok şey kaybetmemiş kültür unsurlarının da korunması ve ortaya çıkarılması mühim hale gelmeye başlamıştır.
Gaziantep’in tarihin oluşumunda ve niteliğinde önemi büyüktür. Bölgenin, ilk uygarlıklarının doğduğu, Mezopotomva ve Akdeniz arasında bulunuşu; güneyden ve Akdeniz'den doğuya, kuzeye ve batıya giden yolların kavşağında oluşu; uygarlık tarihine ve bugüne yön vermiştir. Bu nedenle Gaziantep tarih öncesi çağlardan beri insan topluluklarına yerleşme sahası ve uğrak yeri olmuştur. Tarihi İpek Yolunun da buradan geçmiş olması ilin önemini ve canlılığını devamlı olarak korumasını sağlamıştır.
Gaziantep'in tarih devirleri Kalkolitik, Paleolitik, Neolitik dönemler, Tunç Çağı, Hitit, Med, Asur, Pers, İskender, Selefkoslar, Roma ve Bizans, İslam-Arap ve İslam-Türk devirleri olarak sıralanabilir. Bu dönemlerin izlerini günümüzde de açık bir şekilde görmek mümkündür.
Ayıntap olarak bilinen eski kent, bugünkü Gaziantep'in 12 km. kuzeybatısında Dülük Köyü ile Karahöyük Köyü arasındadır. Yapılan arkeolojik araştırmalarda taş, kalkolitik ve bakır dönemlerine ait kalıntılara rastlanmış olması yörenin Anadolu'nun ilk yerleşim
alanlarından birisi olduğunu göstermektedir
Bir süre Babil İmparatorluğu`nun egemenliği altında kalan Gaziantep, M.Ö. 1700 yıllarında Hitit Devleti'nin bir kenti olmuştur. "Dülük" şehri ise Hititlerin önemli bir dini merkezi olduğundan ayrı bir önem taşımaktadır.
Gaziantep ve çevresi M.Ö. 700-546 yılları arasında Asur, Med ve Pers İmparatorluklarının yönetimine girmiştir. Büyük İskender'in Pers Devletini yıkmasından sonra Romalılar'ın, M.S. 636 yılına kadar da Bizanslılar'ın egemenliği altında kalmıştır.
Geçmişten günümüze farklı kültürlerin hakim olduğu Gaziantep, bu hakimiyetlerin doğal sonucu olarak çok önemli bir kültür mirasına sahiptir. Günümüzde kaybolmaya yüz tutmuş kültür mirası öğelerinin başında gelen masallar Gaziantep kültür mirasında kilit rol oynamaktadır. Gaziantep masalları üzerine ilk kitap 1962 yılında Gaziantep Kültür Derneği Yayınları tarafından “Gaziantep'te Derlenen Halk Masalları” adıyla yayınlandı. Kitabın yeni baskısı olmadığı için işlevsel olarak kullanma imkanı yoktur. Bu çalışmayı 2012 yılında yayımlanan “Gaziantep Halk Masalları” takip etmiştir. 22 masal koleksiyonu bulunmaktadır. Ancak bu kitabın da ikinci bir baskısı yoktur. Diğer bazı kitaplarda Gaziantep'ten derlenmiş masal metinleri bulunsa da hiçbiri özellikle bu bölgeye ait koleksiyonları içeren kitaplar değildir. 2017 yılında Sakine Hakkoymaz tarafından Gaziantep Mani, Ninni, Fıkra ve Tandır Hikayeleri adlı bir kitap hazırlanmıştır ve içerisinde 10 tane Gaziantep masalı vardır.
Gaziantep'in zengin kültürel mirasına ilişkin bu kadar az sayıda ve güncellenmemiş çalışma yapılmış olması ihityaç oluşturmaktadır. Bu ihtiyacı çözmek için Gaziantep'te somut olmayan kültürel mirasın en güzel örneklerinden biri olan masal anlatısının korunması ve yaygınlaştırılması bir zorunluluk haline gelmiştir. Masal anlatısının yok olmaya yüz tutmasının nedenleri arasında;
- Masalların kayıt altına alınmamış olması,
- Masal anlatıcılarının eksikliği,
- Çocuk ve gençlere yönelik yeterli sayıda masal anlatımı atölyelerinin yapılmaması,
- Masal anlatımı gibi kültürel miras konusunda yeterli bilinç ve duyarlılık çalışmalarının olmaması,
- STK’ların bu konuda yapılacak çalışmalarla ilgili iyi örneklerin eksikliği yer almaktadır.
Ortak bir model oluşturarak bu projede yapılacak faaliyetler ile ilgili bu ihitayçları karşılamak mümkün olacaktır.
Projemiz de masal mirasın sürdürülebilirlik kazanarak gelecek nesillere aktarılması ihtiyacından ortaya çıkarak ortak bir model oluşturmak amacıyla yapılandırılmıştır.
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Teşkilatı (UNESCO) 17 Ekim 2003 tarihinde Paris’te düzenlenen 32. Genel Konferansında, Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesini (SOKÜM) kabul etmiştir. Türkiye’de 19 Ocak 2006 tarihli ve 5448 sayılı Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesinin Uygun Bulunduğuna Dair Kanunla bu sürece dâhil olmuş ve 27 Mart 2006 tarihinde resmen taraf olmuştur. Somut Olmayan Kültürel Miras Sözleşmesi ile somut olmayan kültürel mirası korumak; ilgili toplulukların, grupların ve bireylerin somut olmayan kültürel mirasına saygı göstermek; somut olmayan kültürel mirasın önemi konusunda yerel, ulusal ve uluslararası düzeyde duyarlılığı arttırmak ve karşılıklı değerbilirliği sağlamak; uluslararası işbirliği ve yardımlaşmayı sağlamak amaçlanmıştır (Somut Olmayan Kültürel Miras Sözleşmesi). Projemizin genel ve özel hedefleri doğrudan SOKÜM’ü destekleyici niteliktedir.
Genel hedefimiz somut olmayan kültürel mirasın korunmasına ve uygulamalarının yaygınlaştırılmasına kalıcı bir modelle destek sağlamak ve yerel masallarımızın uluslararası alanda bilinirliğini arttırmaktır. Buradan yola çıkarak özel hedefimiz Gaziantep iline ait masalların kayıt altına alınması, potansiyel masal anlatıcıların teşvik edilmesi ve masal anlatıcılığı üzerine farkındalık ve duyarlılık arttırıcı çalışmaların yapılarak somut olmayan kültürel mirasın korunmasına ve sürdürülebilir bir şekilde ulusal ve uluslararası alanda hayata geçirilmesine katkı sağlamaktır.
Eş başvuran ortağımız Brueder-Grimm-Haus Müzesi Alman Peri Masalı Rotası'nın bir parçasıdır. 20. yüzyılın ilk yıllarından kalma binasında Grimn kardeşler yaşamıştır. Bu büyüden yola çıkarak kurulmuş olan müze yıllardır masallar üzerine çalışmaktadır. Masal anlatımı ve eğitimi atölyeleri, seminerleri, masallar üzerine canlı performanslar ve tiyatrolar, masal derleme, masal sergileri, belgeselleri gibi faaliyetleri ile doğrudan projemize katkı sağlayacak tecrübelere sahiptirler.
İştirakçimiz Gaziantep Belediyesi Kültür ve Daire Başkanlığının kent genelinde kültürel bilincin yükseltilmesi için gerekli projeleri üretmek ve projelere ait etkinlikleri düzenleyip yürütmek, sivil toplum örgütleri ile ortak projeler üretmek, kütüphane ve müzeler kurmak ve verimli çalışmaları için gerekli tedbirleri almak, kentte kültür ve sanat alanında düzenlenen faaliyetlere katkıda bulunacak organizasyonlar düzenlemek gibi tecrübeleri vardır. Bu anlamda ilimizde bulunan kültür faaliyetlerini aktif olarak yürüten kültür elçisi olduğunu söyleyebiliriz.
Kültür Şube Müdürlüğü bünyesinde bulunan müzelerde Müzecilik kavramına yeni bir boyut getiren “Yaşayan Müze”, “Çağdaş Müzecilik” kavramlarını benimseyen ve bu yönde ilerleyen Büyükşehir müzelerinin ziyaretçi istatistiği her geçen yıl artmaktadır. Müzeleri soğuk ve sıkıcı bir yer olmaktan çıkarıp, sıcak ve canlı her nesile hitap edecek boyuta getirerek müzeler kendini her gecen yıl yenilemektedir. 6 yıl boyunca müzeleri 2.262.793 çocuk ziyaret etmiştir. Gaziantep Belediyesi Kültür ve Daire Başkanlığında 2017 yılında; Türkiye’nin İlk Uygulamalı Çocuk Kütüphanesi ve 2018 yılında; Güvenevler Çocuk Kütüphanesi ve Hasan Celal Güzel Çocuk Kütüphanesi olmak üzere 2 yeni kütüphane daha ile kazandırılmıştır.
DİĞER BLOG YAZILARI
